Prasoznawcze spojrzenie na znaczenie lokalnych czasopism historycznych na przykładzie periodyku „Dębickie Zeszyty Historyczne”

Historia w służ­bie lokal­nej spo­łecz­no­ści.

Czasopisma histo­rycz­ne odgry­wa­ją nie­zwy­kle istot­ną rolę w popu­la­ry­za­cji wie­dzy o prze­szło­ści, sta­jąc się prze­strze­nią spo­tka­nia pasji, nauki i edu­ka­cji. Jednym z takich wyjąt­ko­wych pro­jek­tów są „Dębickie Zeszyty Historyczne” (dalej: DZH), któ­re od 2024 roku budu­ją mosty mię­dzy bada­cza­mi, miło­śni­ka­mi histo­rii oraz oso­ba­mi pra­gną­cy­mi roz­wi­jać swo­je zain­te­re­so­wa­nia nauko­we.

„Dębickie Zeszyty Historyczne”.

Czasopismo to nie tyl­ko doku­men­tu­je lokal­ną histo­rię, ale tak­że inspi­ru­je do odkry­wa­nia prze­szło­ści i two­rze­nia prze­strze­ni do sze­ro­kiej współ­pra­cy. Już pierw­szy numer, zaty­tu­ło­wa­ny „Kazimierz Lipień — zapa­śnik stu­le­cia”, przy­no­si bogac­two tre­ści, w tym roz­mo­wy z lokal­ny­mi dzia­ła­cza­mi i wspo­mnie­nia waż­nych posta­ci. Elektroniczna for­ma wyda­nia (https://zeszytydebickie.pl), liczą­ca 176 stron, zawie­ra nie tyl­ko cie­ka­wy mate­riał iko­no­gra­ficz­ny, ale nade wszyst­ko zapew­nia łatwy dostęp do mate­ria­łów i umoż­li­wia dotar­cie do sze­ro­kie­go gro­na odbior­ców.

Historia lokal­na na wycią­gnię­cie ręki.

Pierwszym atu­tem „DZH” jest ich wyraź­ny pro­fil lokal­ny. Periodyk sku­pia się na wyda­rze­niach, ludziach i zja­wi­skach zwią­za­nych z Dębicą, Ropczycami i oko­li­ca­mi. Dzięki temu moż­li­we jest szcze­gó­ło­we zgłę­bia­nie histo­rii regio­nu, któ­ra czę­sto bywa mar­gi­na­li­zo­wa­na w szer­szych nar­ra­cjach ogól­no­kra­jo­wych. Lokalna histo­rio­gra­fia zysku­je tutaj solid­ne wspar­cie w posta­ci zapo­mnia­nych epi­zo­dów i nie­zna­nych posta­ci.

Demokratyzacja nauki .

Istotną cechą „DZH” jest ich otwar­tość na współ­pra­cę. Redakcja zapra­sza do publi­ko­wa­nia arty­ku­łów każ­de­go, kto posia­da cen­ne infor­ma­cje lub chce podzie­lić się swo­imi reflek­sja­mi. Taka demo­kra­ty­za­cja nauki nie tyl­ko wspie­ra popu­la­ry­za­cję wie­dzy, ale tak­że budu­je poczu­cie wspól­no­ty i odpo­wie­dzial­no­ści za lokal­ne dzie­dzic­two. Elektroniczny for­mat cza­so­pi­sma uła­twia dostęp do tre­ści zarów­no lokal­nym miesz­kań­com, jak i czy­tel­ni­kom z odle­głych zakąt­ków świa­ta.

Edukacja i infor­ma­cja przez histo­rię.

Jednym z nad­rzęd­nych celów „DZH” jak pisze Jan Swół we wstęp­nia­ku zaty­tu­ło­wa­nym Od wydaw­cy i redak­to­ra tomu (s. 9) jest sze­ro­ko rozu­mia­na edu­ka­cja. Publikowane arty­ku­ły sta­no­wią cen­ne mate­ria­ły dydak­tycz­ne, któ­re zachę­ca­ją czy­tel­ni­ków do samo­dziel­nych badań i ana­li­zy prze­szło­ści. Dobry poziom mery­to­rycz­ny, cie­ka­wa układ tre­ści oraz archi­wal­ne foto­gra­fie ze zbio­rów pry­wat­nych, to wszyst­ko spra­wia, że cza­so­pi­smo jest źró­dłem god­nym zain­te­re­so­wa­nia.

Znaczenie dla lokal­nej histo­rio­gra­fii.

„Dębickie Zeszyty Historyczne” mają wpływ na roz­wój lokal­nej histo­rio­gra­fii. Popularyzują dzie­je regio­nu, doku­men­tu­jąc wyda­rze­nia i posta­ci, któ­re mogły­by zostać zapo­mnia­ne. Czasopismo two­rzy plat­for­mę wymia­ny doświad­czeń mię­dzy pasjo­na­ta­mi histo­rii, naukow­ca­mi a lokal­ny­mi miesz­kań­ca­mi, co pozwa­la budo­wać peł­niej­szy obraz prze­szło­ści. W ten spo­sób lokal­na histo­ria sta­je się inte­gral­ną czę­ścią szer­szych badań nauko­wych.

Wspólne budo­wa­nie przy­szło­ści.

Periodyk „Dębickie Zeszyty Historyczne” – (ISSN 3071–687X) poka­zu­ją, że histo­ria może łączyć ludzi, inspi­ru­jąc ich do wspól­nej pra­cy na rzecz zacho­wa­nia dzie­dzic­twa kul­tu­ro­we­go. Dzięki lokal­ne­mu cha­rak­te­ro­wi, otwar­to­ści na współ­pra­cę i wyko­rzy­sta­niu nowo­cze­snych tech­no­lo­gii cza­so­pi­smo to sta­je się nie tyl­ko kro­ni­ką prze­szło­ści, ale tak­że narzę­dziem budo­wa­nia mostów mię­dzy poko­le­nia­mi. W świe­cie, w któ­rym czas prze­mi­ja, a ludzie odcho­dzą, „DZH” przy­po­mi­na­ją, że histo­ria pozo­sta­je, by uczyć, inspi­ro­wać i wska­zy­wać dro­gę ku przy­szło­ści.

Drukowane wyda­nia.

Wybrane mate­ria­ły z „Dębickich Zeszytów Historycznych” uka­zu­ją się tak­że w posta­ci dru­ko­wa­nej pod tym samym tytu­łem. Dotychczas opu­bli­ko­wa­no:

• Tom 1/2024 r.: Kazimierz Lipień — zapa­śnik stu­le­cia
• Tom 2/2024 r.: Historia dębic­kiej maty

Wydawca.

Wydawcą pisma jest pan Jan Swół – miesz­ka­niec Dębicy od 1969 roku, dr nauk praw­nych, spe­cja­li­za­cja kry­mi­na­li­sty­ka, absol­went WSO w Szczytnie, ASW w Warszawie oraz UJ w Krakowie. Był eme­ry­to­wa­nym wyż­szym ofi­ce­rem poli­cji, gdzie wyko­ny­wał zada­nia służ­bo­we w róż­nych pio­nach, w tym pre­wen­cji, wal­ki z prze­stęp­czo­ścią gospo­dar­czą oraz docho­dze­nio­wo-śled­czym. Po przej­ściu na eme­ry­tu­rę, pra­co­wał jako adiunkt na Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie oraz wykła­dow­ca na stud­niach pody­plo­mo­wych UKEN w Krakowie. Aktualnie pro­wa­dzi zaję­cia na stud­niach pody­plo­mo­wych UKEN w Krakowie. Jego zain­te­re­so­wa­nia histo­rycz­ne skon­cen­tro­wa­ne są na histo­rii Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Dębicy, a dzia­łal­ność publi­cy­stycz­ną reali­zu­je poprzez publi­ka­cje zwią­za­ne z doko­ny­wa­ny­mi odkry­cia­mi. Jest auto­rem mię­dzy inny­mi ksią­żek takich jak:

• Historie praw­dzi­we : Starszy Dzielnicowy opo­wia­da, [rysun­ki Piotr Kanarek], Dębica 2017.
• Dębicki Sokół : Cz. 1, Znana i mniej zna­na histo­ria, Dębica 2019.
• Dębicki Sokół : zna­na i mniej zna­na histo­ria: Cz. 1. Wydanie II popra­wio­ne, uzu­peł­nio­ne i roz­sze­rzo­ne, Dębica 2020.
• Sokolim szla­kiem, wyda­nie I, Dębica 2022.

Autor – Jan Swół — w publi­ka­cjach łączy meto­dę histo­rycz­ną z kry­mi­na­li­stycz­ny­mi zasa­da­mi badań oraz wery­fi­ko­wa­nia źró­deł infor­ma­cji.

Oprac. Gabriela